Waarom is leefstijlgeneeskunde een medisch specialisme?
Veel mensen lopen het risico op het ontwikkelen van of ondervinden al medische problemen die voortkomen uit ongezond gedrag. Gedragsverandering is dan noodzakelijk om deze problemen voor te zijn, progressie in te dammen, dan wel (deels) terug te draaien. Gedragsverandering blijkt echter steeds weer buitengewoon lastig. Ook blijkt dat er veel expertise (en tijd) voor nodig is om zo’n veranderingsproces optimaal te kunnen doen plaatsvinden.
De medische problemen die voortkomen uit ongezond gedrag vallen onder het metabool syndroom. Het metabool syndroom heeft een scala aan verschijningsvormen (zoals obesitas, hoge bloeddruk, cholesterol verhoging, insuline resistentie/suikerziekte, slaapapnoe, longproblemen, vermoeidheid, pijnklachten, ontstekingen, infecties, artrose/artritis, depressies, dementie, darmproblemen en versnelde veroudering), die helaas vaak tegelijk voorkomen en versterkend op elkaar inwerken.
Dat is geen toeval, maar juist omdat de stofwisseling verstoord is. Waar een cardioloog of longarts of internist goed is in het behandelen van één van deze problemen, is het bij een uitgebreidere vorm van metabool syndroom zaak om het hele medische plaatje in de gaten te kunnen houden en dus specifieke kennis te hebben van hoe dit samenspel in elkaar steekt en hoe je deze kluwen kunt helpen te ontwarren voor de patiënt in kwestie.
Een gecombineerde leefstijlinterventie betreft een combinatie van interventies op het bio-psycho-sociale gebied. Naast kennis over inspanningsfysiologie en trainingsprogramma’s bij mensen met (morbide) overgewicht, is veel specialistische kennis nodig over goede voeding. Ook moet de arts beschikken over specifieke kennis en vaardigheden om de patiënt te kunnen begeleiden in deze gedragsverandering processen maar ook in medicatie-afbouw. Daar bovenop dient deze arts interdisciplinair te kunnen (en willen) werken, aangezien deze medische problemen vaak dermate complex in elkaar steken, dat je er in je eentje niet uit kunt komen.
In het kader ‘casusbeschrijving’ is de situatie van Jan beschreven, met uitgebreide chronische klachten zoals helaas heel veel mensen hebben. Hoe komt de huisarts met zo’n patiënt verder in een gezondheidszorg waarin iedereen steeds minder tijd heeft voor de patiënt en steeds meer op een eiland lijkt te werken? Waar is medisch specialistische kennis voorhanden op meerder medische vlakken, maar ook specifiek over evidence-based voedingsadviezen in een wereld waarin iedereen een ander oordeel over ‘goede’ voeding lijkt te hebben?
Dat is het vakgebied van de leefstijlgeneeskunde, een medisch vakgebied waarbij een heel ander soort kennis en kunde nodig is van uiterst ervaren medisch specialisten. Dat zijn medisch specialisten zoals revalidatieartsen of internisten met aanvullende opleidingen op diverse vlakken, zoals gedragsinterventies, evidence-based voeding, inspanningsfysiologie, lichaamssamenstelling-analyse, trainingsprincipes en het kunnen aansturen van een interdisciplinair werkend bio-psycho-sociaal team.
Zo’n team werkt niet op zichzelf, maar dient goed ingebed te zijn in de bestaande gezondheidszorg en ketenzorg te kunnen ondersteunen en aansturen op het gebied van gezonde leefstijl en leefstijl geneeskunde op de diverse complexiteit niveaus.
Casus
Jan heeft langdurige therapieresistente pijnklachten in zijn rug met uitstraling naar het rechterbeen. Hij kan hierdoor niet slapen. Als gevolg hiervan is Jan steeds vermoeider en somber geworden.
- De huisarts weet dat Jan morbide obesitas heeft, een verminderde hartfunctie door een myocardinfarct in het verleden, slaapapnoe syndroom, suikerziekte en chronische darmklachten.
- De fysiotherapeut kan het niet oplossen.
- De neuroloog heeft een lichte hernia in de rug geconstateerd met degeneratieve afwijkingen.
- De orthopedisch chirurg geeft aan dat rechterknie ‘versleten’ is maar dat Jan nog niet in aanmerking komt voor een knie vervangende operatie.
- Via de cardioloog is aangegeven dat er verder niets aan te passen is aan de hartmedicatie.
- Jan is al 3x bij een diëtiste geweest, 1x per maand een kort gesprek, dat had geen succes.
- De huisarts besluit om een verwijzing te doen naar de revalidatiearts. Om dan maar in beweging te komen.
De revalidatiearts heeft echter géén kennis over hoe hij kan en mag gaan trainen met de patiënt i.v.m. ernstig overgewicht. Ook weet de revalidatiearts dat 50% van de patiënten met chronische knie of rugklachten van hun klachten afkomen als ze 5 kg zouden kunnen afvallen. In dat geval zou 50% van de patiënten dus voor niets naar de revalidatiearts verwezen worden.
De revalidatiearts heeft ‘alleen’ kennis van het houding en bewegingsapparaat. En als de revalidatiearts wel met de patiënt wil gaan trainen, dan komt al snel de beperkende pijn om de hoek kijken. Dus dat trainen lijkt bij voorbaat al beperkt mogelijk.
Daar is een ander antwoord voor nodig, een antwoord van iemand met gedegen kennis van zaken, of wel medisch specialistische leefstijl geneeskunde.
